Giá FiT (Feed-in Tariff) là một cơ chế chính sách giá điện ưu đãi do chính phủ quy định nhằm khuyến khích đầu tư và phát triển năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió, sinh khối và thủy điện. Với mục tiêu giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch và hạn chế phát thải CO2, giá FiT đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, bền vững và đảm bảo lợi ích kinh tế cho các nhà đầu tư. Tại Việt Nam, chính sách này đã có những bước phát triển đáng kể, điển hình là các giai đoạn giá FiT 2 và các dự thảo về FiT 3.

Giá FiT là gì?

Giá FiT (Feed-in Tariff) là mức giá ưu đãi do chính phủ hoặc cơ quan năng lượng quy định. Nó được dùng để mua điện từ các nguồn tái tạo như năng lượng mặt trời, gió, thủy điện, sinh khối và biogas.

Cơ chế này cho phép các nhà sản xuất điện tái tạo bán điện vào lưới điện quốc gia với giá cao hơn giá thị trường thông thường. Giá FiT được tính dựa trên: chi phí sản xuất, công nghệ, tiềm năng năng lượng tái tạo và chính sách. Mục tiêu là thúc đẩy việc sử dụng năng lượng sạch, bền vững.

Giá FiT nhằm thúc đẩy đầu tư vào năng lượng tái tạo. Nó muốn giảm phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch và hạn chế khí thải CO2. Đồng thời, cơ chế này giúp các nhà sản xuất điện tái tạo thu hồi vốn và đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành.

Cơ chế FiT hoạt động như thế nào?

Cơ chế FiT (Feed-in Tariff) hoạt động qua các bước sau:

• Xác định giá FiT: Cơ quan chính phủ hoặc nhà điều hành điện quy định mức giá FiT cho điện từ nguồn năng lượng tái tạo. Giá này được thiết lập ở mức hấp dẫn để đảm bảo lợi nhuận cho nhà đầu tư.
• Ký kết hợp đồng: Nhà sản xuất năng lượng tái tạo (nhà đầu tư, cá nhân hoặc doanh nghiệp) ký hợp đồng mua bán điện (PPA) với đơn vị điều hành lưới điện quốc gia. Hợp đồng quy định rõ sản lượng điện, thời gian và giá FiT áp dụng.
• Sản xuất điện: Nhà sản xuất vận hành hệ thống năng lượng tái tạo (điện mặt trời, gió, thủy điện, sinh khối) và kết nối với lưới điện quốc gia.
• Bán điện và thanh toán: Nhà sản xuất bán toàn bộ điện tái tạo vào lưới quốc gia. Đơn vị điều hành lưới mua điện theo hợp đồng PPA và thanh toán theo giá FiT đã định. Việc thanh toán thường được thực hiện định kỳ (hàng tháng hoặc hàng quý) dựa trên sản lượng điện thực tế.
• Giám sát và quản lý: Các bên liên quan thường xuyên theo dõi dự án. Họ muốn đảm bảo tuân thủ quy định kỹ thuật, tiêu chuẩn an toàn và chất lượng điện.

Cơ chế FiT tạo môi trường đầu tư ổn định cho năng lượng tái tạo. Nó giúp phát triển bền vững và giảm phụ thuộc vào năng lượng truyền thống gây ô nhiễm. Tuy nhiên, cơ chế này có thể khác nhau tùy theo quốc gia và loại năng lượng tái tạo.

Mục tiêu của cơ chế FiT là gì?

Mục tiêu chính của cơ chế FiT (Feed-in Tariff) là thúc đẩy phát triển và mở rộng việc sử dụng năng lượng tái tạo. Dưới đây là những mục tiêu cụ thể:

• Đẩy mạnh sử dụng năng lượng tái tạo: FiT thúc đẩy việc sử dụng các nguồn năng lượng như điện mặt trời, điện gió, thủy điện và sinh khối. Cơ chế này đảm bảo giá bán điện cố định và ổn định vào lưới điện, tạo sự hấp dẫn và khả năng sinh lời cho các nhà đầu tư.
• Giảm thiểu sự phụ thuộc vào năng lượng truyền thống: FiT giúp giảm sự phụ thuộc vào than, dầu và khí đốt. Qua đó, cơ chế này góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
• Khả năng dự báo và ổn định cho nhà đầu tư: FiT tạo môi trường đầu tư ổn định và minh bạch trong lĩnh vực năng lượng tái tạo. Giá cố định dài hạn giúp giảm rủi ro và tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án đầu tư.
• Tạo công nghiệp năng lượng tái tạo: FiT thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp năng lượng tái tạo. Thông qua việc tạo thị trường ổn định, cơ chế này thu hút đầu tư, phát triển doanh nghiệp, tạo việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

• Đóng góp vào mục tiêu bền vững và ứng phó biến đổi khí hậu: FiT hỗ trợ phát triển bền vững và giảm thiểu biến đổi khí hậu. Việc thúc đẩy năng lượng tái tạo giúp tạo nguồn điện sạch, giảm phát thải carbon và hướng tới hệ thống năng lượng bền vững.

  

Các lợi ích từ cơ chế chính sách giá FiT

Thách thức lớn nhất đối với ngành năng lượng tái tạo là làm cho chi phí năng lượng sạch cạnh tranh được với năng lượng hóa thạch. Nếu không có chính sách hợp lý, các nhà cung cấp công nghệ năng lượng tái tạo sẽ không thể sản xuất đủ. Điều này sẽ không hạ giá và thúc đẩy đổi mới.

Các lợi ích từ chính sách giá FiT hợp lý:

• Giảm thải CO2
• Tạo việc làm và giảm thất nghiệp — ngành năng lượng tái tạo phát triển sẽ tạo ra hàng ngàn việc làm mới.
• Đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia thông qua việc giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
• Thúc đẩy đổi mới công nghệ — biểu giá FiT phù hợp sẽ tạo động lực cho sáng tạo và thu hút đầu tư vào công nghệ mới.
• Tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của ngành năng lượng tái tạo trong tương lai.

Biểu giá FIT 2 là gì?

FiT (Feed-in Tariff) là thuật ngữ chỉ giá điện hỗ trợ trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện năng lượng mặt trời. Chính sách này được thiết lập để khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo và tạo môi trường cạnh tranh với các nguồn năng lượng truyền thống.

Biểu giá FiT áp dụng cho mỗi kilowatt-giờ (kWh) điện tái tạo được hòa vào lưới điện quốc gia. Mặc dù việc xây dựng biểu giá này khá phức tạp, nhưng nó đã chứng minh hiệu quả trong việc thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo.

Biểu giá FiT 2 là mức giá áp dụng cho các dự án năng lượng tái tạo, chủ yếu là năng lượng mặt trời, trong giai đoạn từ 1/7/2019 đến 31/12/2020. Đây là chính sách giá được ban hành nhằm thu hút đầu tư và thúc đẩy phát triển năng lượng mặt trời trong thời gian này.

Biểu giá FIT điện mặt trời tại Việt Nam – Giá FIT 2

Biểu giá mua điện mặt trời theo Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ

Trong thời gian giá điện FiT 2 hết hạn, dự báo về giá điện FiT 3 vẫn còn gây hoang mang cho người dân. Dịch bệnh COVID diễn ra gây ảnh hưởng rất lớn đến việc lắp đặt điện mặt trời khiến ngành điện đóng băng trong thời gian dài. 

FIT 2 có ý nghĩa gì trong điện mặt trời và cơ chế giá FIT 3 mới?

Hiện tại, giá điện FiT 2 đã hết hiệu lực, khiến nhiều người lo ngại về giá điện FiT 3 sắp tới. Đặc biệt, dịch COVID-19 phức tạp đã làm "đóng băng" lắp đặt điện năng lượng mặt trời. Dưới đây là phân tích về ý nghĩa của FiT 2 và cơ chế giá FiT 3 mới:

Về hệ thống điện mặt trời hòa lưới theo cơ chế FiT:

• Hệ thống điện mặt trời hòa lưới được kết nối với lưới điện quốc gia EVN thông qua inverter điện mặt trời. Inverter đảm bảo đồng bộ điện áp và tần số, giúp hai nguồn điện hòa hợp với nhau.
• Hệ thống này linh hoạt bổ sung nguồn điện cho hộ gia đình, giúp giảm đáng kể chi phí điện hàng tháng.

So với hệ thống điện mặt trời lưu trữ, hệ thống điện mặt trời hòa lưới mang lại hiệu quả tối ưu hơn nhiều. Đặc biệt với giá điện FiT 2, cả người bán và người mua đều hưởng nhiều lợi ích, cụ thể:

• Cam kết thu mua toàn bộ điện năng từ các dự án điện mặt trời.
• Sử dụng lưới điện quốc gia để bổ sung khi công suất điện mặt trời không đủ.
• Ưu tiên khai thác điện năng và công suất từ dự án điện mặt trời cho mục đích thương mại.

Về cơ chế giá FiT 3 mới:

• Sau khi giá điện FiT 2 hết hiệu lực, các dự án hoàn thành sau 31/12/2020 sẽ áp dụng giá bán điện FiT 3 theo quy định mới của Chính phủ.
• Tuy nhiên, nhiều lo ngại đã được đặt ra về giá điện FiT 3. Trong nửa đầu năm 2020, ngành điện mặt trời đã chịu ảnh hưởng nặng nề từ dịch COVID-19, dẫn đến tình trạng "đóng băng" kéo dài. Chính sách giá điện FiT 2 chưa hiệu quả tối đa. Nhiều dự án phải gấp rút hoàn thành trước khi hết hạn.

Tại buổi tọa đàm "FiT 2 và cơ chế chính sách cho phát triển Điện Mặt Trời ở Việt Nam sau 2020", đại diện người tiêu dùng, chủ dự án và quỹ đầu tư đã góp ý về giá điện FiT 3. Để có thông tin chính xác và cập nhật nhất về giá FiT 3, người dân nên tham khảo các nguồn chính thức từ chính phủ, cơ quan quản lý năng lượng và chuyên gia trong ngành.

Cơ sở cho việc đưa ra dự thảo Giá FIT 3 điện mặt trời năm 2024

Trong những năm gần đây, chi phí lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà đã giảm. Hiệu suất của các tấm pin mặt trời cũng được cải thiện. Điều này giúp nhiều người dễ dàng tiếp cận hơn. Các cố vấn đánh giá mức giá hiện tại vẫn phù hợp, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư có thể sản xuất điện năng để bán vào lưới điện.

So với giá mua điện từ Công ty Điện lực Việt Nam (EVN), mức giá này mang lại lợi thế lớn cho các nhà đầu tư lắp đặt hệ thống điện mặt trời trên mái nhà phục vụ tự tiêu thụ.

Chính sách này nhằm định hướng và khuyến khích lắp đặt hệ thống điện mặt trời hợp lý. Không nên chỉ lắp đặt trên mái nhà để tận dụng giá cao khi phát điện tối đa vào lưới.

Cơ sở để đưa ra mức giá FIT 3 điện mặt trời áp mái

Mức giá điện mặt trời áp mái mới được xây dựng dựa trên hai yếu tố chính:

1. Nghiên cứu quốc tế: Dựa vào các đánh giá của các cơ quan tư vấn nước ngoài về xu hướng phát triển năng lượng tái tạo và giá thiết bị điện mặt trời tại Việt Nam và thế giới.
2. Tính toán chi phí: Bao gồm chi phí đầu tư, vận hành, bảo trì, lắp đặt, vay vốn, đấu nối và tuổi thọ dự án trong 20 năm.

Sự khác biệt trong giá điện của các hệ thống điện mặt trời.

Giá điện mặt trời có sự phân biệt rõ rệt giữa các loại hình. Trong khi điện mặt trời áp mái vẫn áp dụng giá cố định, điện mặt trời nổi và mặt đất sẽ đấu thầu để chọn nhà đầu tư.

Bộ Công Thương đang soạn thảo cơ chế biểu giá FIT 3 điện mặt trời năm 2024. Dự kiến, mức giảm 30% so với hiện hành, từ 8,38 cent/kWh xuống còn 5,3 – 5,8 cent/kWh tùy công suất.

Đặc biệt, các nhà sản xuất sẽ cam kết tự sử dụng phần điện còn lại nếu bên mua chỉ thu mua tối đa 80% sản lượng điện.

Giá FIT ưu đãi cho nhà đầu tư và người mua.

Giá FIT 3 điện mặt trời năm 2024 được thiết kế để cân bằng lợi ích giữa nhà đầu tư và bên mua điện, đảm bảo hiệu quả kinh tế cho chủ đầu tư.

Nhà nước cũng được hưởng lợi từ nguồn điện sạch, giá rẻ. Nó góp phần bảo vệ môi trường và giảm áp lực về đầu tư, truyền tải, phân phối điện.

Như vậy, mức giá mới tạo ra sự cân bằng lợi ích giữa nhà đầu tư và người tiêu dùng điện. Bên cạnh hiệu quả kinh tế cho nhà đầu tư, chính sách này còn hỗ trợ Nhà nước trong việc phát triển nguồn điện sạch và bảo vệ môi trường. Riêng với điện mặt trời nổi và mặt đất, việc áp dụng giá cố định sẽ được thực hiện thông qua quy trình đấu thầu và lựa chọn nhà đầu tư.

Những Thay Đổi Quan Trọng trong Dự Thảo Giá Điện Mặt Trời FIT 3

Dự thảo mới đề xuất các thay đổi quan trọng sau:

1. Quy định về hiệu suất và nguồn gốc tấm pin mặt trời:
   • Hệ thống điện mặt trời mái nhà phải sử dụng tấm pin có hiệu suất tế bào quang điện trên 20% hoặc module trên 19%. Sản phẩm cần có chứng nhận nguồn gốc và chất lượng từ cơ quan có thẩm quyền trong nước hoặc quốc tế.
2. Quy định về tự sử dụng điện (áp dụng cho hệ thống trên 100kWp):
   • Đối với hệ thống điện mặt trời mái nhà có công suất trên 100kWp, chủ đầu tư phải tự sử dụng tối thiểu 20% sản lượng điện hàng tháng. Phần còn lại được thanh toán tối đa 80% sản lượng thực tế.

Bảng Giá FIT 3 Điện Mặt Trời Mái Nhà 2024 (Dự kiến)

Biểu giá FIT 3 cho điện mặt trời mái nhà năm 2024 (dự kiến) được tính dựa trên công suất lắp đặt, thể hiện bằng đơn vị VNĐ/kWh và UScent/kWh như sau:

Nguyên nhân giá Dự thảo cơ chế và biểu giá FIT3 điện mặt trời mái nhà giảm

• Giảm giá thiết bị: Các thành tựu công nghệ sản xuất đã giúp giảm chi phí tấm pin mặt trời và thiết bị liên quan. Quy trình sản xuất hiệu quả hơn, cùng với quy mô ngành công nghiệp ngày càng lớn, đã dẫn đến sự giảm giá đáng kể.
• Cải tiến hiệu suất: Nghiên cứu và phát triển liên tục đã nâng cao hiệu suất tấm pin mặt trời. Với hiệu suất cao hơn, mỗi mét vuông tấm pin tạo ra được nhiều điện năng hơn, giúp giảm chi phí sản xuất trên mỗi đơn vị diện tích.
• Sự cạnh tranh sòng phẳng: Năng lượng mặt trời ngày càng phổ biến đã tạo ra cạnh tranh mạnh mẽ giữa các nhà sản xuất và nhà cung cấp toàn cầu. Điều này không chỉ đẩy giá xuống mà còn thúc đẩy các đơn vị trong thị trường cải thiện chất lượng và tối ưu chi phí.
• Mở rộng sử dụng: Điện mặt trời được ứng dụng rộng rãi từ hộ gia đình đến dự án công nghiệp lớn, tạo ra quy mô sản xuất lớn và giảm chi phí đầu tư ban đầu. Xu hướng này vừa tăng tính cạnh tranh, vừa thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nguồn năng lượng sạch và bền vững.

Giá FiT không chỉ là đòn bẩy tài chính giúp thu hút đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, mà còn là công cụ chiến lược để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Dù còn nhiều thách thức trong việc hoàn thiện và triển khai chính sách như FiT 3, nhưng với xu hướng phát triển của công nghệ và sự quyết tâm của các bên liên quan, giá FiT sẽ tiếp tục tạo động lực mạnh mẽ cho tương lai của ngành năng lượng tái tạo tại Việt Nam.

Giá FiT là động lực quan trọng thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, hướng tới một tương lai bền vững và xanh hơn. Việc nắm bắt cơ chế này không chỉ giúp các doanh nghiệp và hộ gia đình tối ưu chi phí đầu tư mà còn góp phần bảo vệ môi trường. Để tìm hiểu thêm về các giải pháp điện năng lượng tái tạo hiệu quả và phù hợp, hãy đồng hành cùng Prosolar – người bạn đáng tin cậy trên hành trình xây dựng tương lai năng lượng sạch.